Wertykalne pozycje porodowe

Wertykalna pozycja porodowa - czyli każda inna pozycja niż pozycja leżąca. Poród w pozycji wertykalnej przebiega szybciej i jest bardziej instynktowny. Do 2011 roku kobiety w Polsce mogły rodzić jedynie w pozycji horyzontalnej. Niewątpliwie ta pozycja ułatwia personelowi obsługę porodu oraz np. wykonanie zapisu KTG. Tymczasem okazuje się, że poród w pozycji leżącej przeczy nie tylko prawom fizyki, lecz nie znajduje żadnego uzasadnienia medycznego. Dlatego od 2011 roku, kiedy wprowadzono standardy opieki okołoporodowej, kobieta może swobodnie wybrać pozycję porodową. Zadaniem personelu jest wspomóc kobietę i uszanować jej decyzję. Okazuje się niestety, że prawo to, nie zawsze jest szanowane i zdarza się, że personel narzuca rodzącej pozycję horyzontalną, zwłaszcza w ostatniej fazie porodu. 

Zalety pozycji wertykalnych 

• Poród przebiega szybciej, łatwiej i krócej 

Dziecko w łonie matki ułożone jest pionowo, główka przechodzi w dół poprzez kanał rodny. W pozycji pionowej poród wspiera grawitacja. W pozycji horyzontalnej kobieta rodząca zmuszona jest wykonać znacznie większy wysiłek, ponieważ w pewnym momencie główka dziecka musi pokonać drogę pod górę, walcząc jednocześnie z grawitacją. Przyjmując pozycję wertykalną, rodząca pomaga dziecku dopasowanie się do kanału rodnego, główka wypychana skurczami i parciem oraz siłą grawitacji w naturalny sposób przechodzi przez kanał rodny. 

• Łatwiej oddychać

W pozycji pionowej z całą pewnością łożysko jest lepiej ukrwione, a więc dziecko otrzymuje więcej tlenu. W tej pozycji także rodzącej łatwiej oddychać, dzięki temu świadomie może wpływać na przebieg porodu, dostosować rytm oddechu do skurczy. 

• Swoboda poruszania się 

Pozycja leżąca uniemożliwia poruszanie się rodzącej. Kobieta, leżąc, intensywniej odczuwa ból i skupia się tylko na nim. Rodząca, będąc w ruchu, czuje, że ma wpływ na przebieg porodu, ma możliwość wyładowania skumulowanego w niej napięcia spowodowanego bólem. Nie ma jednej uniwersalnej pozycji wertykalnej. Każda rodząca powinna przyjmować najdogodniejszą, najlepszą dla siebie pozycję. Jeśli podczas porodu kobieta odczuwa potrzebę położenia się, powinna to zrobić. Ma prawo do odpoczynku, do chwili snu. Może odpoczywać, siedząc, klęcząc lub kucając, opierając np. głowę lub ramiona o łóżko, lub krzesło. Poród z osobą towarzyszącą daje duże wsparcie nie tylko fizyczne, ale i psychiczne. Na niektóre kobiety wsparcie drugiej osoby działa silniej niż środek przeciwbólowy. 

• Ułatwia rozwieranie szyjki macicy 

Pozycja wertykalna zwiększa nacisk na szyjkę macicy. To ułatwia jej rozwieranie się. W pozycji leżącej nacisk jest minimalny, rozwieranie jest dużo wolniejsze. Poród jest trudniejszy. 

• Rodzące rzadziej korzystają ze znieczulenia zewnątrzoponowego 

Pozycja wertykalna to współpraca z ciałem. Rodząca działa instynktownie. Słucha swego ciała, więc decyduje się na naturalne formy minimalizacji bólu porodowego np. Masaż lub kąpiel w ciepłej wodzie. Podczas drugiej fazy porodu, kiedy kobieta odczuwa potrzebę parcia, rodzi instynktownie, a nie według wskazówek personelu medycznego. Pozycja ma tu ogromne znaczenie w odczuwaniu bólu. Ból w okolicy krzyżowej jest łatwiejszy do zniesienia w pozycji na czworaka.  

• Mniejsze ryzyko nacięcia lub pęknięcia krocza 

W pozycji na wznak główka dziecka najmocniej napiera na krocze w okolicach odbytu. To duże ryzyko pęknięcia krocza w tym kierunku. W pozycji pionowej główka dziecka równomiernie naciska i naciąga tkanki wokół krocza. 

• Zmniejsza lęk i napięcie 

W pozycji wertykalnej zwiększa się produkcja naturalnej oksytocyny. Dzięki temu poród przebiega szybciej i regularniej. Pozycja leżąca na łóżku porodowym spowalnia lub nawet zatrzymuje akcję porodową, wzmaga niepokój, który zakłóca równowagę hormonalną i mechanizm porodu. Kość guziczna jest ruchoma, co zwiększa przestrzeń wychodu - ostatniego odcinka kanału rodnego - aż o 30 procent. 

Pamiętajcie Panie 

Nowy standard opieki okołoporodowej kładzie nacisk na aktywność podczas porodu, swobodne przyjmowanie różnych pozycji przez rodzącą, wykorzystywanie pomocnych sprzętów, spontaniczne parcie w dowolnej pozycji w drugim okresie porodu.  

Zanim wybierzesz szpital, zapytaj personel, w jaki sposób wdrażane są zasady standardu. 

6 zasad wspierających przebieg fizjologicznego porodu 

1. Pozwól, aby poród sam się rozpoczął. 
2. Spaceruj, poruszaj się i zmieniaj pozycje w czasie porodu. 
3. Korzystaj ze wsparcia bliskiej osoby. 
4. Unikaj interwencji nieuzasadnionych medycznie. 
5. Unikaj leżenia na plecach w trakcie porodu i wypieraj dziecko zgodnie z potrzebą parcia. 
6. Niech mama i dziecko przebywają razem - to najlepsze, co można zrobić dla mamy, dziecka i dla udanego karmienia piersią. 

Przykłady wertykalnych pozycji 

Jak już pisałam, nie ma jednej uniwersalnej pozycji wertykalnej. Aktywność i ułożenie ciała zależą od wielu czynników np. etapu porodu, warunków, w jakich się odbywa, wielkości dziecka, a nawet pory dnia. Zauważono np., że kobiety, które mają urodzić duże dziecko, intuicyjnie wybierają pozycję kolankowo-łokciową ułatwiającą rodzenie barków. Kobiety rodzące w nocy są mniej aktywne od tych rodzących w dzień. 

Pozycje wertykalne w pierwszym okresie porodu 

• Siedzenie np. na krześle lub worku sako, na którym można się oprzeć lub pochylić się w klęku. 
• Kołysanie i podskakiwanie na piłce, ułatwia wstawienie się główki dziecka w kanał rodny. 
• Chodzenie i opieranie się o partnera, kołysanie biodrami lub taniec - pozycja, która wykorzystuje grawitacje, ułatwia zstępowanie główki dziecka. 
• Siad w klęku lub pozycja w klęku z piłką, lub workiem sako - ułatwia rozwieranie szyjki macicy i zsuwanie główki, ułatwia relaks, zalecana przy bólach w okolicy krzyżowej. Dobra pozycja do masowania pleców. 
• Kąpiel w wannie lub pod prysznicem - przyśpiesza rozwieranie się szyjki, wzmaga skurcze, łagodzi dolegliwości bólowe. Strumień wody skierowany na brzuch lub plecy to pewnego rodzaju masaż, który przynosi ulgę. 

Drugi okres porodu 

Pomocna będzie pozycja w klęku, kuczna na łóżku porodowym lub podłodze. Ta pozycja ułatwi dziecku wędrówkę przez kanał rodny, zmniejszy konieczność nacięcia krocza lub pęknięcia krocza. Zalecane jest także kołysanie w przód i tył. Dużym wsparciem będzie tu partner, drabinki lub oparcie o łóżko porodowe. W przerwie między skurczami rodząca może wstać, pokołysać biodrami, pospacerować w miejscu. 

Nowoczesne łóżka porodowe umożliwiają parcie i poród w pozycji siedzącej z podparciem dla stóp. 

Dziś dużo sal porodowych wyposażonych jest w stołki porodowe, które kiedyś były podstawowym ‘’narzędziem’’ pracy położnej.